Teoria Sternberga, opis – Miłość i związki to temat istniejący od zawsze. Stanowi zjawisko, którego doświadcza zdecydowana większość społeczeństwa. Z tego względu odniesienia do tego typu relacji można znaleźć w każdej sferze kultury i nauki. Bowiem uczucie miłości jest obiektem wielu badań i rozważań.

Jednak dla każdego oznacza ono coś innego. Niezależnie od liczby osób, które miałyby odpowiedzieć na pytanie o definicję miłości, trudno byłoby jednoznacznie określić taką, która byłaby uniwersalna.

Przykładem może być spojrzenie psychologii ewolucyjnej. Dla tego nurtu związki, jak sugeruje słowo ewolucja, tworzą się po to, aby doprowadzić do rozmnażania. Dzięki temu gatunek ludzki ma szansę przetrwać.

Teoria Sternberga

Jednak w latach 80. amerykański psycholog Robert Sternberg postanowił zadać sobie pytanie co to znaczy kochać. Ciekawił go fakt, że niektóre relacje kończą się, a inne trwają latami. Szukał też odpowiedzi na pytanie czy miłość zawsze oznacza to samo.

Te rozważania doprowadziły do stworzenia trójczłonowej koncepcji miłości. Jest to złożona i najbardziej uniwersalna teoria, która obecnie stanowi najpopularniejsze i wszechstronne ujęcie fenomenu miłości.

Zgodnie z tą teorią istnieją trzy podstawowe czynniki, których współwystępowanie jest niezbędne do osiągnięcia miłości pełnej, czyli takiej w której wstępują:

pasja/namiętność;
intymność/bliskość;
zaangażowanie/decyzja.

Elementy miłości pełnej – Teoria Sternberga

Namiętność i pasja to aspekt miłości, który prowadzi do romansu. Oznacza pociąg fizyczny, choć nie jest to tożsame. Ma to znaczenie szczególnie u osób aseksualnych, u których aspekt namiętności może być odczuwany w inny sposób. To również wszystkie silne emocje, także te negatywne, takie jak tęsknota czy zazdrość. Według autora jest potrzebą połączenia się z partnerem i stanowi pochodną zaangażowania motywacyjnego. Dynamika pasji jest szybka – w krótkim czasie rośnie i w proporcjonalnym czasie opada.

Bliskość i intymność rozumiana jest jako szeroko pojęta więź między partnerami. Obejmuje chęć dbania o partnera. Ten element dotyczy również szacunku oraz wzajemnego zrozumienia. Istotne jest, aby partnerzy dawali i otrzymywali wsparcie oraz mieli potrzebę odczuwania szczęścia w obecności i/lub z powodu partnera. Dynamika bliskości jest łagodna. Oznacza to, że rośnie i opada w powolnym tempie. Wynika to z umiejętności komunikacji w związku. Duże znaczenie ma też wzajemne zrozumienie, wsparcie i pomoc. Wszystkie te umiejętności wykształcają się z czasem, bowiem konieczne jest lepsze poznanie partnera.

Zaangażowanie i decyzja to wszelkie działania, mające na celu umocnienie związku i dążenie do jego stabilizacji. To też wszystkie myśli i uczucia, które prowadzą do utrzymania związku, mimo przeszkód występujących we wspólnym życiu. Uczucia rozumiane jako zaangażowanie to lojalność, oddanie, poświęcenie, wyrzeczenie, ochrona. Ten element teorii jest uznawany za najbardziej świadomy. Ukonstytuowany jest przez racjonalną decyzję, która może się zmienić na każdym etapie związku. Jednak jego forma może się różnić w zależności od społeczności. Jest to wynikiem różnic w postrzeganiu ról społecznych, rozumieniu procesu budowania relacji, akceptacji związków poligamicznych czy jednopłciowych.

Rodzaje miłości

Te trzy elementy stanowią wierzchołki trójkąta, które mogą iść ze sobą w parze w różnych konfiguracjach. Według autora teorii istnieje więc 7 rodzajów miłości. Ich klasyfikacja obejmuje przede wszystkim miłość pełną. To najbardziej pożądana forma miłości. Jest połączeniem wszystkich elementów składowych, czyli namiętności, intymności i zaangażowania.

Kolejne rodzaje miłości można podzielić na dwie grupy. Pierwsza grupa obejmuje uczucie, które obejmuje dwa z trzech elementów miłości. Do tej grupy należą:

miłość romantyczna – to połączenie intymności i namiętności;
miłość towarzyska – obejmuje intymność oraz zaangażowanie;
głupia miłość – to uczucie, w którym występuje pasja i zaangażowanie.

Natomiast w drugiej grupie można odnaleźć takie uczucia, których podstawą są wyizolowane elementy miłości. Należą do nich:

sympatia – oznacza jedynie występowanie intymności;
zadurzenie – to uczucie, które obejmuje wyłącznie namiętność/ pasję;
pusta miłość – obejmuje wyłącznie występowanie silnego zaangażowania

Fazy związku wg Roberta Sternberga

Autor teorii wyróżnia sześć faz związku. Zalicza się do nich:

faza zakochania – to początek rozwoju wszystkich trzech elementów, z przewagą namiętności, obserwuje się występowanie symptomów miłości;
faza romantycznych początków – to czas dążenia do nasilenia i pogłębienia kontaktów z partnerem, na tym etapie namiętność rodzi namiętność, wzrasta zaufanie, co wynika z całkowitego odkrycia się przed partnerem,
faza związku kompletnego – pojawia się zaangażowanie, to faza najbardziej zadowalająca dla partnerów, jest również fazą najbardziej emocjonalną;
faza związku przyjacielskiego – to związek pozbawiony namiętności, elementem dominującym w tej fazie związku jest intymność, dla wielu osób to najbardziej satysfakcjonująca faza;
faza związku pustego – to związek, w którym występuje jedynie zaangażowanie, to skutek braku podtrzymywania intymności w poprzedniej fazie – w tej fazie może się nasilić, jeśli już istniał, lęk przed rozstaniem;
rozpad związku.

Inne wnioski Roberta Sternberga

Oprócz powyższej klasyfikacji warto też zaznaczyć, że teorię obejmuje kilka wniosków. Jednym z nich jest teza, że każda miłość podlega ciągłej ewolucji, bowiem jest uczuciem zmiennym i żywym. W praktyce oznacza to, że zarówno miłość jednoskładnikowa jak i uczucie, na które składają się dwa elementy, mogą przekształcić się w miłość pełną, zwaną również doskonałą.

Często teoria ta jest przedstawiana w formie trójkąta, który jak się okazuje nie musi stanowić figury równobocznej. Oznacza to, że nie jest konieczne, aby elementy miłości cechowały się takim samym nasileniem. W osiągnięciu miłości pełnej ważny jest sam fakt występowania wszystkich trzech elementów.

Innym ciekawym wnioskiem są obliczenia Sternberga, których podstawą były badania dotyczące rozłożenia natężenia poszczególnych czynników w czasie, a zatem kiedy jest ono największe. Według autora najlepszy moment na zaręczyny i ślub przypada między 30 a 42 miesiącem związku, bowiem wówczas wszystkie z czynników są na najwyższym poziomie.

Istnieje też tzw. test Sternberga. Polega on na odpowiadaniu na proste pytania, dzięki którym będzie można określić obecność lub brak danego czynnika na podstawie osiągniętego wyniku. Dzięki osadzeniu go na skali będzie można poznać rodzaj miłości, zgodny z klasyfikacją Sternberga. Ważne jednak, aby zrozumieć, że nierzadko poziom, na którym występuje któryś z czynników jest wynikiem przeżywanych obecnie trudnych sytuacji lub kryzysów. Warto zatem wynik traktować jako ciekawostkę, pozwalającą zwrócić uwagę na aspekty związku, wymagające większej pracy niż pozostałe.

Podsumowanie

Teoria Sternberga jest bardzo uniwersalną i często prezentowaną teorią w psychologii. Nadal jednak nie daje jednoznacznej odpowiedzi na pytanie czym jest miłość. Stanowi to dowód na brak uniwersalnej definicji, z którą będą utożsamiać się wszyscy ludzie, dotknięci tym uczuciem.

Jest natomiast jeden wniosek, płynący z tego spojrzenia na miłość i relację. Dotyczy on pracy, jaką nieustannie należy wkładać w związek, aby był on szczęśliwy i trwały. Według teorii brak jakiegoś składnika, co może być skutkiem kryzysu w związku, nie oznacza jeszcze jego końca. Ważne, aby uświadomić sobie nad czym należy pracować samodzielnie, za pomocą terapii, spędzenie czasu razem, doświadczać często czegoś nowego, np. tantra dla par, a następnie wspólnie i konsekwentnie dążyć do osiągnięcia postawionych celów.

Bibliografia

Olesiński P.:Psychologia kochania, Wydawnictwo Difin, Warszawa, 2018
Olesiński P.: Rozwojowe ujęcie Trójczynnikowej Teorii Miłości Roberta Sternberga − trójwarstwowa miłość, Psychologia rozwojowa, 2013
Sternberg R.J. A triangular theory of love. Psychological Review, 1986